Big in Japan
Een droomreis die eindelijk uitkwam: Japan! Backpacks om en gaan! Wij genoten van de bruisende steden zoals Tokyo, Kyoto en Osaka waar het al echt lente en bijna bloesemtijd (sakura) was. Met de trein en bus reisden we ook naar minder bekende plaatsen zoals Hakone, Matsumoto, Takayama, Tsumago, Magome en Koyasan. Hier, wat hoger gelegen in de Japanse Alpen, hadden we sneeuw. Zo’n sneeuwlandschap had echt iets magisch, vooral het moment dat we in een ‘onsen’ – een warmwaterbad – genoten van het besneeuwde uitzicht vanaf ons balkon.
Japan stond al een paar jaar op onze wishlist. Al jaren heb ik hoge verwachtingen van het land en de mensen: de gastvrije cultuur, bijzondere tradities, de overweldigende natuur en het eten en drinken. Alsnog zijn deze hoge verwachtingen overtroffen en was deze reis, qua ervaring en qua budget, het meer dan waard! Ik voelde me ‘BIG IN JAPAN!’
Tegenstrijdigheden food- en retail concepten
Wat betreft food en (retail)concepten heb ik opvallende dingen gezien en geproefd. Wat me vooral verraste waren de extreme verschillen in concepten en de beleving: full-experience food versus inzet van vending machines, robots en technologie. Goed betaalbaar eten, zoals streetfood en noodles, gaan hand-in-hand met extreem luxe Japanse fine dining (soms zijn zaken nagenoeg buren).
Er zijn ontelbare ‘konbini’ oftewel gemakswinkels, zoals Lawson, Seven Eleven en FamilyMart, maar bijna niemand die ‘on the go’ eet of drinkt op straat. Een land waar thee zo belangrijk is, maar eigenlijk bij reguliere koffieketens als Doutor en Starbucks zeer beperkt terugziet. Er is geen prullenbak te vinden, maar Japanners verpakken het liefste alles drie keer in plastic. Een land waar natuur en herkomst zo belangrijk is, maar waar het thema ‘duurzaamheid’, naar mijn mening, nog niet echt de focus heeft…
Gaman: gastvrijheid ten top
Alles wordt volgens het boekje uitgevoerd. Die correctheid binnen de gestelde regels en kaders voelt goed en veilig voor de Japanners. Medewerkers zijn (zeer) goed getraind en streven er elke dag naar om hun job zo goed mogelijk uit te voeren. Dit noemen zij ‘gaman’, iets wat wij kennen als volharding en zelfbeheersing. Service staat hoog in het vaandel: met de grootste zorgvuldigheid wordt het eten in de keuken gewogen, correct bereid en uitgeserveerd. In Japan heet deze vorm van gastvrijheid ‘omotenashi’ oftewel ‘de klant is god’. Deze vorm van gastvrijheid en onderdanigheid is goed voelbaar: als je een restaurant binnenkomt wordt je door meerdere medewerkers welkom geheten en na het afrekenen worden bij de deur nog enkele buigingen gemaakt richting de vertrekkende gasten. Iets wat wij in Nederland echt nog kunnen verbeteren! Daarentegen heb ik ervaren dat de medewerkers in (middenklasse) hotels en restaurants niet zo flexibel en oplossingsgericht zijn, waarschijnlijk omdat ze niet goed weten hoe ze met onverwachte vragen of situaties om moeten gaan. Hier zijn ze immers ook niet op getraind… Dit soort ‘errors’ en lichte paniekaanvallen vonden wij als toerist natuurlijk erg grappig om te zien. Jammer genoeg konden wij dan niet verstaan wat ze onderling tegen elkaar zeiden om de situatie op te lossen.
Sweet details
Het is een land van details en schoonheid. Van sushi kennen we deze details uiteraard, maar vooral ook de zoete gerechten zijn heel ‘Instagrammable’. Een goed voorbeeld zijn deze prachtige en schattige (kawaii) ijsjes van Ice Bouquet.
Ook wordt er geëxperimenteerd met unieke smaakcombinaties, zoals bij Candy Apple waar de beste Aomori appels met matcha/ kaneel worden gecombineerd. Prachtige counters met Franse patisserie waar de Japanners gerust een half uur in de rij gaan staan om de mooiste gebakjes te kopen, zoals bij Sadaharu AOKI paris.
Tegenstrijdig is dat bij veel restaurants buiten een soort etalage van de gerechten te vinden is. In deze etalage zijn de gerechten in plastic uitgevoerd. Er zijn weinig verrassingen: je krijgt het gerecht altijd EXACT geserveerd zoals gepresenteerd in de etalage. Zo is zelfs het gehele assortiment van Marion Crêpes in plastic uitgevoerd, daar krijg je letterlijk keuzestress van.
Vending voor snelheid en gemak
Technologie speelt een grote rol in Japan. Vending is daar een goed voorbeeld van, iets wat in Nederland nog in de kinderschoenen staat. Zo kun je 24/7 eten en drinken halen, zelfs op de meest afgelegen plekken. Het schijnt dat zelfs op Mount Fuji nog vendingmachines staan. Voor de dranken vendingmachines zijn zowel koude als warme drankjes verkrijgbaar uit één machine. Denk ook aan pizza vendingmachines, noodles vendingmachines, een ‘frozen station’ met rundvlees, verse jus d’orange en suikerspinnen,.. Je kunt het zo gek niet bedenken of er bestaat een vendingmachine van. Voordeel is dat er weinig criminaliteit is en dat konbini (gemakswinkels) ook in de winkel gebruik maken van (semi) vendingmachines, zoals de frozen smoothie machine bij SevenEleven. Wellicht dat consumenten al meer gewend zijn aan vending machines. Opvallend is wel dat veel machines nog ‘ouderwets’ met muntgeld werken.
In Nederland verwacht ik dat de vending trend gestaag verder gaat doorzetten. Met name indoor, bijvoorbeeld kantooromgevingen en hotels, maar ook op andere plekken zoals langs snelwegen, op vakantieparken en campings. Wel is de aanschaf van een vendingmachine nog vrij fors en de acceptatiegraad van Nederlandse consumenten nog vrij laag. Voor Dr. Oetker Professional deed ik een onderzoek naar het mogelijke business model van pizza vending.
Healthy fast food
Lunch is een belangrijk eetmoment, tijdens de lunchpauze lopen de kantoorpanden massaal leeg in de steden. Je ziet nog steeds veel traditionele bento boxen, noodles en rijstgerechten, maar ook hippe salades, wraps en verse bakkerijproducten (bijv. quiches, hartige bladerdeegstengels, focaccia’s) zijn in opkomst. Een concept wat op het station opviel was Green Gourmet, waar groenten en salades de hoofdrol spelen. Ook zag ik mooie salade bowls bij With Green, wat enigszins lijkt op SLA in Nederland. Ook Mardeli viel op met een prachtige counter vol delicatessen en salades, je kunt hier afhalen en zitten. Een prachtige supermarkt, een verseiland en een wijnbar: Good Nature Station had het allemaal. Wat betreft healthy fast food concepten loopt Europa nog iets voor, maar de Japanners zijn wel heel goed in het presenteren van het versaanbod, waardoor je echt naar een counter toegetrokken wordt. Waar Japan ook in voorop loopt is efficiëntie en technologie, waardoor je tijdens een drukke lunchpiek nergens lang hoeft te wachten.
Japan is op food gebied echt de moeite waard. Ik kan nog heel veel vertellen, maar als je de kans hebt ga het vooral zelf eens ervaren en laat je inspireren!
